Từ khoá: Quân đội nhân dân Việt Nam; Tư tưởng Hồ Chí Minh; Xây dựng Quân đội
nhân dânViệt Nam.
Sáng 19-9-1954, tại Đền
Hùng, Hồ Chủ tịch nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ
Đại đoàn
quân Tiên Phong
(Ảnh:http://tapchiqptd.vn)
Đặt vấn đề
Tư tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội và xây dựng Quân đội nhân
dân luôn giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong xây dựng Quân đội, xây
dựng bộ đội chủ lực luôn trung thành với Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã
hội chủ nghĩa, sẵn sàng đánh thắng mọi kẻ
thù, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.Trong
tình hình mới hiện nay, việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội nhân dân Việt Nam và sự vận dụng sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam thời
kỳ mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh có ý nghĩa
quan trọng.
1.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội nhân dân Việt Nam
Một là, Quân đội
nhân dân Việt Nam là Quân đội của dân, do
dân và vì dân
Về thành phần, lực lượng
tham gia Quân đội, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: Người khẳng định: “Vệ quốc quân là quân đội của nhân dân”[3, tr.135], “Bộ đội ta là bộ đội nhân dân, bộ đội cách mạng”[6, tr.490]. Người nhấn mạnh: “Quân đội ta là quân đội
nhân dân. Nghĩa là con em ruột thịt của nhân dân” cùng
thực hiện mục tiêu chiến đấu để “tranh lại độc lập thống nhất cho Tổ quốc, để
bảo vệ tự do hạnh phúc của nhân dân”, vì vậy
“Ngoài lợi ích của nhân dân, quân đội ta không có lợi ích nào khác”[5, tr.334]. Sự
sinh trưởng, thắng lợi của Quân đội là nhờ có nhân dân ra sức giúp đỡ: “Cơm quân đội ăn, áo quân đội mặc, vũ khí quân đội
dùng, đều do mồ hôi nước mắt của nhân dân tăng gia sản xuất, đóng thuế nông
nghiệp mà có. Nhân dân thức khuya dậy sớm, ăn gió nằm sương, để đắp đường sửa
cầu cho bộ đội đi. Nhân dân không quản trèo đèo lội suối, không quản khó nhọc
gian lao, để chuyên chở súng đạn cho bộ đội đánh giặc”[5, tr.334].
Về thái độ và tinh thần phục vụ nhân
dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh
chỉ rõ: “Quân đội ta là quân đội nhân dân, do dân đẻ ra, vì dân mà chiến đấu,
yêu nước, yêu dân, cho nên hy sinh kham khổ”[4, tr.264]. Đồng thời, Người cũng luôn nhắc nhở: “Mình đánh giặc là vì dân. Nhưng
mình không phải là "cứu tinh" của dân, mà mình có trách nhiệm phụng
sự nhân dân”[5, tr.76]. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Dù ở cương vị nào, các đồng chí đều phải luôn luôn
gương mẫu, luôn luôn xứng đáng là người đày
tớ trung thành tận tuỵ của nhân dân”[7, tr.588] để từ đó dân hết sức
giúp đỡ mình thì nhất định thắng lợi trong chiến đấu, công tác và lao động sản
xuất...
Hai là, Quân đội nhân dân Việt Nam - Đội quân chiến
đấu, đội quân công tác và đội quân sản xuất
Kế thừa
truyền thống và kinh nghiệm về tổ chức quân sự của dân tộc, vận dụng sáng tạo
những nguyên lý xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin
vào thực tiễn Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định rõ chức năng của quân
đội là: Đội quân chiến đấu, đội quân công tác và đội quân sản xuất. Người chỉ
rõ: “Bộ đội là người đánh giặc, để giữ gìn tài sản và tính mệnh cho đồng bào,
để tranh lại thống nhất và độc lập cho Tổ quốc”[4,
tr.136]. Người yêu cầu: “Bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và du kích không nên chỉ biết đánh.
Biết đánh là cái tốt, nhưng chỉ biết đánh
mà coi nhẹ chính trị, kinh tế, tuyên truyền giáo dục nhân dân tức là chỉ biết
có một mặt”[5, tr.446], “nhân
dân là nền tảng, là cha mẹ của bộ đội... Phải làm sao cho bộ đội được dân tin,
dân phục, dân yêu. Muốn như thế, thì phải đốc thúc bộ đội siêng giúp dân, hăng
đánh giặc”[3, tr.485].
Ba
là, xây dựng Quân đội vững mạnh toàn diện, lấy xây dựng Quân đội vững mạnh về
chính trị làm cơ sở
Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định: “Muốn cho quân đội ta
quyết chiến quyết thắng hơn nữa thì phải săn sóc đời sống vật chất của họ, nâng
cao trình độ chiến thuật và kỹ thuật của họ, nhất là giáo dục chính trị, làm cho có lập trường vững chắc, lập trường quân đội của nhân dân do giai cấp công nhân
lãnh đạo”[5, tr.397]. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với
dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã
hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng
đánh thắng”[8, tr.435].
Bốn là, Quân đội nhân dân Việt Nam phải tiến lên
chính quy và từng bước hiện đại
Theo
Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Quân đội ta phải là Quân đội nhân dân, một quân đội cách
mạng, tiến lên chính quy và hiện đại[10,
tr.1146]. Người nói: “Từ bước đi, cái chào đều phải
chính quy hoá”. Người nhấn mạnh: “Kỷ luật là sức mạnh của Quân đội”, “Kỷ luật
phải được thi hành từ trên xuống dưới”, “Bộ đội phải quân lệnh như sơn”.
2. Sự vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong
xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam thời kỳ đổi mới
(Ảnh: http://lyluanchinhtri.vn)
Thứ
nhất, thường xuyên giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về
mọi mặt của Đảng đối với Quân đội nhân dân Việt Nam
Trong tình hình mới, trên cơ sở quán triệt sâu sắc, thực
hiện đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội nhân dân Việt Nam gắn chặt với
thực tiễn xây dựng Quân đội nhiều năm qua, Đảng đã xác định nhất quán chủ
trương, quan điểm, nguyên tắc: “Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối,
trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước
đối với Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và sự nghiệp quốc phòng, an ninh”
bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa[1, tr.160-161]. Về nhiệm vụ, giải pháp, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Xây dựng cấp
uỷ, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Quân đội và Công an tuyệt
đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, kiên định với mục
tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, bảo đảm chất lượng tổng hợp và sức mạnh
chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong mọi tình huống”[1, tr.158]. Về xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về
chính trị, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: ... chúng ta tiếp tục đẩy
mạnh hơn nữa sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính
quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đặc biệt, xây dựng Quân đội vững mạnh về
chính trị: “Nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác đảng, công tác
chính trị trong Quân đội nhân dân”[1, tr.161].
Xây dựng quân đội về chính trị là vấn đề có tính nguyên
tắc trong xây dựng Quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản; xây dựng bản chất
giai cấp công nhân, nâng cao giác ngộ mục tiêu, lý tưởng chiến đấu là vấn đề cơ
bản, cốt lõi của xây dựng Quân đội kiểu mới về chính trị; giáo dục tinh thần
đoàn kết nội bộ, tính kỷ luật và tinh thần đoàn kết gắn bó máu thịt với nhân
dân lao động, đoàn kết quốc tế là nội dung quan trọng trong xây dựng Quân đội;
giữ vững nguyên tắc giai cấp trong xây dựng, phát triển lực lượng, đặc biệt là
trong xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội là yêu cầu quan trọng trong xây dựng Quân
đội về chính trị. Xây dựng Quân đội về chính trị là “cái gốc” làm cơ sở, nền
tảng để xây dựng Quân đội vững mạnh toàn diện, không ngừng nâng cao sức chiến
đấu. Xây dựng bản chất giai cấp công nhân; tính nhân dân và tính dân tộc là nội
dung cơ bản, cốt lõi trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam về chính trị.
Xác lập sự thống trị của hệ tư tưởng Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối, quan điểm của Đảng là yêu cầu, nội dung căn bản trong xây dựng Quân đội
nhân dân Việt Nam về chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất và năng
lực đáp ứng mọi yêu cầu nhiệm vụ là khâu then chốt của xây dựng Quân đội nhân
dân Việt Nam về chính trị.
Thứ
hai, tiếp tục xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam
Trên cơ
sở quán triệt sâu sắc, đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội nhân dân Việt Nam vào điều kiện cụ thể hiện nay, Đảng Cộng
sản Việt Nam tiếp tục khẳng định: Quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội cách
mạng: Đội quân chiến đấu, đội quân công tác và sản xuất.
Thực
hiện chức năng là đội quân chiến đấu, Quân đội nhân
dân được xây dựng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số
lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức,
tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân; tổ chức tinh, gọn, mạnh,
cơ động linh hoạt, hiệu quả cao; trang bị các loại vũ khí, khí tài hiện đại;
đẩy mạnh nghiên cứu phát triển nghệ thuật quân sự Việt Nam; thường xuyên huấn
luyện, diễn tập, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu; làm nòng cốt
trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân; xử lý thắng lợi các tình huống quốc
phòng, sẵn sàng đánh thắng mọi hình thái chiến tranh xâm lược, bảo vệ vững chắc
độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, góp phần giữ
vững môi trường hoà bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước.
Thực
hiện chức năng là đội quân công tác, Quân đội
nhân dân Việt Nam luôn giữ vững mối liên hệ máu thịt với nhân dân, là lực lượng
nòng cốt tham gia công tác vận động quần chúng, xây dựng hệ thống chính trị cơ
sở, các đơn vị quân đội tích cực thực hiện công tác dân vận, đi đầu trong xây
dựng, phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo;
tích cực tham gia phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu
quả thiên tai, thảm hoạ, dịch bệnh và bảo vệ tài nguyên, môi trường... Phối hợp
chặt chẽ với các địa phương trên địa bàn đóng quân, tích cực tham gia xóa đói,
giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân.
Thực
hiện chức năng là đội quân sản xuất, các đơn vị
kinh tế - quốc phòng luôn duy trì được nhịp độ phát triển ổn định, bảo đảm việc
làm cho hàng trăm nghìn lao động, thực hiện
tốt nghĩa vụ ngân sách đối với Nhà nước, tạo ra nhiều sản phẩm lưỡng dụng, sản
phẩm công nghệ có giá trị cao, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế quốc dân, hoàn
thành tốt nhiệm vụ quốc phòng kết hợp với phát triển kinh tế - xã hội.
Thứ
ba, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo
đức, tổ chức và cán bộ; gắn bó mật thiết với nhân dân
Trong tình
hình mới hiện nay, Đảng chủ trương: Xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị,
tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; gắn bó máu thịt với nhân dân, làm cơ sở
nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của toàn quân. Trong đó, nhấn
mạnh thực hiện tốt các vấn đề sau:
Chỉ đạo
thực hiện tốt công tác chính trị tư tưởng trong tình hình mới. Triển khai thực
hiện hiệu quả Đề án đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai
đoạn mới. Tập trung xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị kiên
định, vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân
dân, có ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ
được giao. Chủ động đấu tranh phòng, chống những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự
chuyển hoá” trong nội bộ.
Đẩy
mạnh thực hiện cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng
danh Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Kết hợp chặt chẽ giữa thực hiện cuộc vận động
với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và các
phong trào thi đua, các cuộc vận động của toàn quân, toàn quốc bằng nhiều mô
hình, cách làm sáng tạo, phù hợp, hiệu quả. Triển khai đồng bộ các giải pháp
giữ vững và phát huy phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới với 05 chuẩn
mực cơ bản. Tiếp tục thực hiện phong trào thi đua “Dân vận khéo” góp phần củng
cố, tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Nhân dân với Đảng. Đổi mới phương
thức, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền đặc biệt trong điều kiện xuất
hiện nhiều hình thái chiến tranh mới.
Tăng cường các biện pháp bảo vệ bí mật, bảo đảm an ninh,
an toàn các hoạt động của Đảng, Nhà nước, Quân đội. Thực hiện nghiêm nguyên
tắc, quy định về công tác rà soát, thẩm định, thẩm tra, xác minh, kết luận tiêu
chuẩn chính trị các đối tượng, nhất là đối với cơ quan, đơn vị và vị trí trọng
yếu, cơ mật, các lực lượng được cử đi học tập, công tác ở nước ngoài. Chủ động
phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động xâm nhập, cài cắm, móc nối, phá hoại nội bộ của
các thế lực thù địch.
Đổi mới
nội dung, phương pháp và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác
chính trị trong các nhiệm vụ, trọng tâm là nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ
biên giới, biển, đảo.
Chỉ đạo thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở, tăng cường
đối thoại, giải quyết kịp thời các vướng mắc nảy sinh, không để xảy ra những
vấn đề bức xúc, nổi cộm thành các điểm nóng. “Đẩy mạnh công tác tuyên truyền,
giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân,
của các cấp, các ngành, của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân đối với nhiệm vụ
tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc”[1, tr.161].
Thứ tư, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân
dân Việt Nam hiện đại
Đại hội
XIII của Đảng chủ trương: “Xây dựng Quân nhân dân, Công an nhân dân cách mạng,
chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực
lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an
tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội
nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; vững mạnh
về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ...”[1, tr.157-158]; “xây dựng
lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh về chính trị, làm nòng cốt trong sự
nghiệp quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”[1, tr.161]. Đại hội XIII
của Đảng cũng đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp nhằm củng cố, tăng
cường quốc phòng, bảo đảm an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội;
kiên quyết đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn
vẹn lãnh thổ quốc gia. Đại hội nhấn mạnh: “tiếp tục xây dựng Quân đội nhân dân,
Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, ưu tiên
hiện đại hoá một số quân chủng, binh chủng, lực lượng: hải quân, phòng không - không
quân, tác chiến điện tử, trinh sát kỹ thuật, cảnh sát biển, tình báo, cơ yếu,
an ninh, cảnh sát cơ động, kỹ thuật nghiệp vụ, an ninh mạng và đấu tranh phòng,
chống tội phạm công nghệ cao, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030, xây
dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện
đại, vững mạnh về chính trị, nâng cao chất
lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với
Đảng, Nhà nước và nhân dân, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong mọi tình
huống...”[1, tr.276-277].
Thứ
năm, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng góp phần bảo
vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa
Công
tác quốc phòng được Đảng, Nhà nước triển khai toàn diện trên cả bình diện song
phương và đa phương, trở thành một trong những trụ cột đối ngoại của Đảng, Nhà
nước và ngoại giao nhân dân, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Quân đội và
của đất nước trên trường quốc tế.
Giữ
vững định hướng chính trị trong hợp tác quốc phòng; gắn kết hợp tác quốc phòng
với các lĩnh vực khác, nhất là giữa đối ngoại quốc phòng với an ninh kinh tế,
khắc phục hậu quả chiến tranh. Phối hợp, tổ chức tốt các cuộc giao lưu hữu nghị
quốc phòng biên giới, giao lưu biên cương thắm tình hữu nghị giữa Việt Nam - Trung
Quốc, Lào và Campuchia; tăng cường tình đoàn kết, tin cậy giữa các nước góp
phần giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước.
Kết
luận
Tư
tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội và xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam đã luôn
giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng Quân đội của
Đảng, Nhà nước ta trước đây, cho đến nay, vẫn còn nguyên giá trị cả về lý luận
và chỉ đạo hoạt động thực tiễn xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tiến lên
hiện đại trong thời kỳ mới. Trong tình hình mới hiện nay, nghiên cứu, học tập
tư tưởng Hồ Chí Minh về Quân đội nhân dân Việt Nam là hết sức cần thiết, giúp
chúng ta hiểu sâu sắc hơn tư tưởng và những đóng góp của Người đối với sự
nghiệp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, an ninh bảo vệ Tổ quốc. Qua đó,
tiếp tục kế thừa, vận dụng nhằm thực hiện thắng lợi đường lối quân sự của Đảng,
đặc biệt là công cuộc xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hiện đại vào năm
2030, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Tài liệu tham khảo:
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021),
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XIII, tập I, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XIII, tập
II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[3] Hồ Chí Minh (2011),
Toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị
quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
[4] Hồ Chí Minh (2011),
Toàn tập, tập 6, Nxb. Chính trị
quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
[5] Hồ Chí Minh (2011),
Toàn tập, tập 7, Nxb. Chính trị
quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
[6] Hồ Chí Minh (2011),
Toàn tập, tập 10, Nxb. Chính trị
quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
[7] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự
thật, Hà Nội.
[8] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự
thật, Hà Nội.
[9] Tổng cục Chính trị - Quân đội nhân dân
Việt Nam (2002), Tư tưởng
quân sự Hồ Chí Minh, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội.
[10] Trung tâm Từ điển bách khoa quân sự - Bộ
Quốc phòng (2004), Từ điển
quân sự Việt Nam, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà Nội.