Thời gian qua, công tác tiếp xúc, đối thoại, giải quyết khiểu nại, tố cáo trên địa bàn Hà Nội đã có nhiều chuyển biến tích cực._ Nguồn ảnh: qdnd.vn

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định: “kiên trì thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng... lấy hạnh phúc ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”[2, tr. 96 - 97]. Nghị quyết Trung ương 5 khoá XIII của Đảng một lần nữa khẳng định: “Xây dựng mối quan hệ mật thiết giữa tổ chức cơ sở đảng, đảng viên với nhân dân; lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức cơ sở đảng, cán bộ, đảng viên”[1]. Điều đó thể hiện vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của nhân dân đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh ngang tầm nhiệm vụ, đáp ứng với yêu cầu đặt ra của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước trong giai đoạn hiện nay. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng luôn quan tâm, chăm lo đến đời sống của nhân dân, đặt nhân dân vào vị trí trung tâm của sự phát triển để củng cố, giữ vững mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân; để làm được điều đó tăng cường đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng.

1. Tăng cường đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp - yếu tố quan trọng để phát huy quyền làm chủ, khơi dậy sức mạnh của nhân dân

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Việc gì có lợi cho dân ta phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân ta phải hết sức tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới kính ta, yêu ta”[5, tr.51]. Đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp là phương thức lãnh đạo của Đảng, khẳng định sự thấm nhuần quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử. Đối thoại hiểu theo nghĩa chung nhất là việc hai hay nhiều bên đối diện tương tác qua lại bằng lời nói để tìm ra tiếng nói chung giải quyết một vấn đề nào đó. Ở Việt Nam hiện nay có 3 hình thức đối thoại chủ yếu là đối thoại trực tiếp, đối thoại gián tiếp và đối thoại trực tuyến. Mỗi hình thức đối thoại có vị trí, vai trò và hình thức biểu hiện riêng, song đều hướng đến mục tiêu chung thống nhất thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của nhau, đưa ra phương án giải quyết vấn đề hiệu quả, hợp lý nhất.

Đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp có vai trò đặc biệt quan trọng để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh ở các cơ quan, đơn vị, địa phương hiện nay. Thông qua đối thoại để tuyên truyền, giải thích, vận động các tầng lớp nhân dân chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, xoá đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hoá mới, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo đảm cuộc sống bình yên cho nhân dân.

Những năm qua, các cơ quan, đơn vị, đặc biệt là các địa phương thực hiện nghiêm túc việc đối thoại trực tiếp với nhân dân. Các đồng chí trong cấp uỷ và người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương trực tiếp tham gia đối thoại để lắng nghe tâm tư, tình cảm, nguyện vọng, ý kiến của các tầng lớp nhân dân; phân công, giao nhiệm vụ cho các bộ phận, lực lượng làm tốt công tác chuẩn bị cho buổi đối thoại diễn ra chu đáo theo đúng kế hoạch đã xác định. Không khí đối thoại ở các địa phương diễn ra dân chủ, cởi mở, thẳng thắn, các ý kiến của các tầng lớp nhân dân trong đối thoại thường tập trung vào thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, đền bù cho hộ gia đình nằm trong khu vực giải tỏa; ô nhiễm môi trường; xây dựng các dự án ở địa phương, nhà văn hoá thôn, xã; các chế độ, chính sách có liên quan đến hộ nghèo, vay vốn; cho vay nặng lãi, giữ vững trật tự an toàn xã hội... Ý kiến phản ánh của các tầng lớp nhân dân được đại diện cấp uỷ, người đứng đầu chính quyền các cấp tham dự đối thoại trực tiếp trả lời, giải trình cụ thể, rõ ràng đúng trọng tâm đi thẳng vào vấn đề hỏi và giải đáp. Đối với những vấn đề vượt quá thẩm quyền giải quyết của cấp uỷ, người đứng đầu chính quyền các cấp, tiếp tục có những kiến nghị, đề xuất với cấp trên và trả lời theo nguyện vọng, mong muốn của nhân dân. Đơn cử, như Hà Nam từ năm 2018 đến tháng 6/2022 toàn tỉnh đã tổ chức được 418 cuộc đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân. Trong đó, cấp tỉnh tổ chức 8 cuộc; cấp huyện tổ chức 54 cuộc; cấp xã, phường, thị trấn tổ chức 356 cuộc. Sau các cuộc đối thoại trực tiếp, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp đã ban hành hàng trăm văn bản kết luận, chỉ đạo các ngành chức năng theo lĩnh vực được phân công giải quyết kịp thời những ý kiến mà nhân dân phản ánh, kiến nghị[3]. Thành phố Hà Nội, trong 5 năm qua (2017 - 2022) các quận, huyện, thị xã và các xã, phường, thị trấn đã tổ chức hơn 2.800 hội nghị tiếp xúc, đối thoại đột xuất với hơn 130.000 lượt người dân tham gia với hàng chục nghìn ý kiến và hầu hết được cấp ủy, chính quyền tiếp thu, trả lời và gửi đến các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết, ổn định tình hình từ cơ sở. Nhờ đó, số lượng khiếu nại, tố cáo trên địa bàn thành phố đã giảm rõ rệt (năm 2017, thành phố đã tiếp nhận 7.214 đơn khiếu nại và 5.146 đơn tố cáo; đến năm 2021, thành phố tiếp nhận và xử lý 446 đơn khiếu nại, 254 đơn tố cáo và 1.748 đơn kiến nghị, phản ánh, nặc danh[6]...

Tuy nhiên, đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp còn một số hạn chế về tổ chức thực hiện: một số kiến nghị, đề xuất của nhân dân chưa được giải quyết thỏa đáng. Một số nơi, quyền làm chủ của nhân dân chưa được phát huy đầy đủ, đối thoại mang tính hình thức, không đi vào thực chất của thực tại xã hội đang diễn ra ở địa phương mình. Công tác quản lý, sử dụng tài sản nhà nước ở một số ngành, lĩnh vực chưa đúng với mục đích gây ra những bức xúc trong nhân dân. Năng lực, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức còn hạn chế...

2. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh hiện nay

Thành ủy Hà Nội xác định công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của cấp ủy, chính quyền Thành phố, địa phương và đơn vị. Nguồn ảnh: qdnd.vn

Một là, thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân hiểu, thực hiện đúng quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước

Trước hết, cấp uỷ, chính quyền các cấp quán triệt và thực hiện nghiêm túc Quy định số 11-QĐ/TW ngày 18/02/2019 của Bộ Chính trị quy định về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân; Quyết định 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị ban hành quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và những quy định, quyết định của cấp mình về tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa cấp uỷ, chính quyền với nhân dân; trên cơ sở đó, tích cực làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân nắm, hiểu rõ và thực hiện đúng quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước. Đổi mới công tác tiếp xúc, đối thoại với nhân dân về nội dung, hình thức, phương pháp tập trung vào những vấn đề bức xúc, tồn đọng nhiều năm chưa được giải quyết. Phân nhóm theo các lĩnh vực và quy trách nhiệm cụ thể cho các đồng chí trong cấp uỷ, người đứng đầu các sở, ban, ngành chịu trách nhiệm chính về những tồn đọng, yếu kém ở những lĩnh vực, ngành mình phụ trách. Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân những nội dung mới có liên quan đến thực hiện chủ trương, chính sách, chương trình, dự án của Đảng, Nhà nước và địa phương. Phát huy tinh thần, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức với chức trách, nhiệm vụ được giao: Kiên trì, sử dụng ngôn từ dễ hiểu, dễ nhớ trong tiếp xúc, giải thích cho nhân dân; thực hiện tốt văn hoá ứng xử với nhân dân không chỉ trong làm việc, còn trong đời sống sinh hoạt đời thường; tôn trọng, lắng nghe, chia sẻ và cảm thông với khó khăn, vất vả của các tầng lớp nhân dân; phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể chính trị - xã hội để giúp đỡ, hỗ trợ nhân dân tham gia vào thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, như xây dựng nông thôn mới, xoá đói giảm nghèo, toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá mới, giữ gìn trật tự an ninh trên địa bàn...

Hai là, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp uỷ, chính quyền địa phương các cấp trong giải quyết ý kiến của nhân dân khi tham gia đối thoại

 Đây là nội dung có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quyết định đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh hiện nay. Những người được phân công, giao nhiệm vụ tham gia đối thoại trực tiếp với nhân dân thường là người đứng đầu cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, chịu trách nhiệm chính trước Đảng, Nhà nước và nhân dân về những quyết định của mình. Theo đó, cấp uỷ, chính quyền địa phương cần phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của mình trong giải thích, trả lời những ý kiến băn khoăn, thắc mắc của các tầng lớp nhân dân. Những câu hỏi được đưa ra trong hội nghị đối thoại phải được trả lời dứt khoát, đi đúng vào vấn đề, không bao biện, né tránh trách nhiệm mà thẳng thắn nhìn thẳng vào sự thật, nếu sai phạm, thiếu sót trong lãnh đạo, chỉ đạo mạnh dạn nhận lỗi trước nhân dân và có biện pháp khắc phục, sửa chữa trong thời gian sớm nhất. Người chủ trì hội nghị đối thoại phát huy dân chủ, tạo bầu không khí thoải mái, chân thành, cởi mở, không chịu áp lực từ bất kỳ lực lượng nào; có như vậy, nhân dân mới mạnh dạn bày tỏ quan điểm, thái độ của mình, có những ý kiến sát hợp, tâm huyết về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Những người tham gia hội nghị đối thoại với nhân dân quán triệt sâu sắc tư tưởng “Dĩ công vi thượng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là đặt công việc lên trên hết, đặt lợi ích của dân, của Đảng, của đất nước lên trên lợi ích cá nhân; gần dân, sát dân, lắng nghe những ý kiến của nhân dân, từ đó, phối kết hợp với các cơ quan, ban, ngành liên quan đưa ra câu trả lời thỏa đáng nhất cho nhân dân; nắm chắc những quan điểm, đường lối, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước để giải thích, hướng dẫn nhân dân thực hiện với tinh thần, thái độ cầu thị, khiêm tốn, giản dị; coi trọng quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, như tham gia bàn bạc, góp ý xây dựng vào các chương trình, dự án xây dựng nông thôn mới, giữ gìn trật tự an ninh thôn xóm, thực hiện chế độ, chính sách đối với hộ nghèo, gia đình chính sách có công với cách mạng, đóng góp ý kiến cho lãnh đạo chính quyền ở cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, nhất là người đứng đầu; giải phóng mặt bằng và đền bù cho người dân... Giải quyết có hiệu quả những khiếu nại, tố cáo, phản ánh của nhân dân có liên quan đến các nội dung nêu trên.

Ba là, người đứng đầu sở, ban, ngành ở các địa phương bám sát cơ sở để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong đối thoại cho nhân dân

Bám sát và nắm chắc cơ sở là nội dung quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên hiện nay, là nền tảng vững chắc đề xuất những biện pháp đúng, trúng trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành cơ quan, đơn vị, địa phương của người đứng đầu các sở, ban, ngành. Người đứng đầu sở, ban, ngành, nhất là người đứng đầu chính quyền địa phương các cấp phải tích cực, chủ động xuống cơ sở, nắm bắt tình hình thực tế có đúng như trong báo cáo mà cấp dưới đã nêu và những kiến nghị nhân dân phản ánh trong hội nghị đối thoại, đưa ra những biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người dân kịp thời, hiệu quả. Cấp uỷ, người đứng đầu sở, ban, ngành ở địa phương phân công, giao nhiệm vụ cho các đồng chí uỷ viên trong đảng uỷ các cấp trực tiếp theo dõi, hỗ trợ, giúp đỡ cấp dưới theo tinh thần hướng về cơ sở, lắng nghe, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; khơi dậy và phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân, vận động nhân dân tích cực tham gia xây dựng Đảng, chính quyền. Quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn cho cán bộ đi cơ sở, định kỳ báo cáo kết quả nắm bắt tình hình cơ sở cho cấp uỷ, người đứng đầu sở, ban, ngành, tập thể đảng uỷ các cấp và có cơ chế, chính sách hỗ trợ, động viên kịp thời với cán bộ đi cơ sở. Những vấn đề ở cơ sở được phản ánh, phải được nêu đúng trong báo cáo hội nghị đối thoại nhân dân không được thêm, bớt, phản ánh không trung thực, thiếu chính xác trong hội nghị đối thoại nhân dân. Cán bộ được phân công, giao nhiệm vụ xuống cơ sở phải nắm chắc địa bàn hoạt động, có năng lực, uy tín, phẩm chất đạo đức, lối sống, biết tiếp thu ý kiến phản ánh của nhân dân, qua đó, tổng hợp các nội dung, kiến nghị của các tầng lớp nhân dân ở từng lĩnh vực, hoạt động cụ thể, báo cáo kịp thời với người đứng đầu sở, ban, ngành, người đứng đầu chính quyền địa phương các cấp.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết luận của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp sau tiếp xúc, đối thoại với nhân dân

Đây là việc làm rất quan trọng để không những đưa kết luận của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp vào thực tiễn cuộc sống, mà còn củng cố, giữ vững niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp cần làm tốt công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi những kết luận của hội nghị đối thoại với nhân dân ở các bộ phận, lực lượng theo các nội dung đã chỉ ra. Giao nhiệm vụ cho cán bộ cấp dưới gặp gỡ, tiếp xúc với nhân dân để lắng nghe trực tiếp về sự thực hiện kết luận của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp về những nội dung, kiến nghị đã phản ánh, đề xuất; trên cơ sở đó người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp kịp thời biểu dương, khen thưởng bộ phận, lực lượng làm tốt việc thực hiện kết luận của hội nghị đối thoại nhân dân; đồng thời chấn chỉnh, nhắc nhở, thậm chí xử lý đối với bộ phận, lực lượng làm chưa tốt, thực hiện không nghiêm kết luận của hội nghị đối thoại nhân dân, kéo dài, không chấp hành theo đúng quy định, hướng dẫn của Đảng, Nhà nước gây bức xúc trong nhân dân. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết luận của hội nghị đối thoại nhân dân của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp đi vào trọng tâm, trọng điểm.

Kết luận

Tăng cường đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền địa phương các cấp sẽ ngày càng đi vào chiều sâu, phát huy được sức mạnh của cả hệ thống chính trị nếu đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức luôn đề cao tinh thần, trách nhiệm của mình, ý thức được sâu sắc mọi suy nghĩ, hành động của mình dù lớn hay nhỏ đều ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của Đảng. Vì vậy, tăng cường đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp làm cho mọi nghị quyết, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng đi vào thực tiễn cuộc sống, góp phần tích cực vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh hiện nay. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Chỉ trong đấu tranh và công tác hằng ngày, khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách đúng đắn và năng lực lãnh đạo của Ðảng, thì Ðảng mới giành được địa vị lãnh đạo”[4, tr.168].

 Tài liệu tham khảo:

[1] Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII (2022), Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới, http://tulieuvankien.dangcongsan.vn

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.

[3] Hiệu quả hoạt động đối thoại giữa người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền với nhân dân, https://baohanam.com.vn

[4]Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

[5] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

[6] Giải quyết nhiều việc khó từ công tác đối thoại, https://nhandan.vn