Hội thi “Tư tưởng Hồ Chí Minh - Ánh sáng soi đường cho Tuổi trẻ Hậu Giang”

(nguồn: vnanet.vn) ảnh mang tính minh họa

Đặt vấn đề

Trong bối cảnh hiện nay, các thế lực thù địch không ngừng tuyên truyền những luận điệu sai trái, ph? nhận những giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ nhận vai trò và những đóng góp của Người đối với lịch sử dân tộc. Nâng cao nhận thức cho sinh viên, thế hệ tương lai của đất nước về tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là các cơ sở đào tạo.

1. Sự cần thiết phải nâng cao nhận thức cho sinh viên về tư tưởng Hồ Chí Minh 

Thứ nhất, xuất phát từ quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh 

Gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Thế, lực cùng sức mạnh tổng hợp của quốc gia ngày càng được nâng cao. Tình hình quốc tế và trong nước có thuận lợi đan xen những khó khăn, thách thức. Bốn nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra từ Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ khoá VII vẫn còn hiện hữu Trước tình hình đó, Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh: “Kiên định và không ngừng vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”[3, tr.180].

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định: Kiên quyết, kiên trì thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về xây dựng Đảng gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng các giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt, đồng bộ để ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Trên tinh thần phát huy những kết quả đã đạt được, những kinh nghiệm trong tổ chức thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị, toàn Đảng, toàn dân tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo Bác. Thúc đẩy, tạo chuyển biến mạnh mẽ từ “học tập” sang “làm theo” Bác, làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người thực sự thấm sâu vào đời sống xã hội, trở thành lối sống, nếp nghĩ, cách làm của từng cán bộ, đảng viên và người dân. Từ đó, nâng cao tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng cống hiến, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Điều này đòi hỏi phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng nói chung, giáo dục nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng cho sinh viên hiện nay.

Thứ hai, xuất phát từ thực tiễn hoạt động chống phá của các thế lực thù địch đặt ra yêu cầu phải không ngừng nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh.

Hiện nay, các thế lực thù địch đang dùng mọi thủ đoạn tinh vi để chống phá sự nghiệp cách mạng. Chúng ra sức xuyên tạc tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cho các tầng lớp nhân dân dao động về tư tưởng, giảm sút niềm tin vào con đường cách mạng. Âm mưu của chúng muốn tạo ra “tự diễn biến, tự chuyển hoá” từ trong lòng xã hội để tiến hành bạo loạn, lật đổ. Các thế lực thù địch đang dùng nhiều thủ đoạn nhằm làm suy thoái đạo đức, lối sống của mọi người dân Việt Nam, nhất là thanh niên, sinh viên. Mục đích của chúng là làm cho thế hệ trẻ thờ ơ với các vấn đề chính trị - xã hội của đất nước. 

Trước tình hình đó, công tác tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cần phải đi vào thực tiễn, cần làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thực sự trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của toàn Đảng, toàn dân, giữ vai trò chủ đạo trong đời sống chính trị, tinh thần của toàn xã hội. 

Thứ ba, xuất phát từ yêu cầu nâng cao năng lực vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào hoạt động thực tiễn.

Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Nguyên tắc ấy được Chủ tịch Hồ Chí Minh quán triệt rất sâu sắc trong các quan điểm, tư tưởng của mình. Mục đích nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên không chỉ dừng lại ở việc nắm được bản chất tư tưởng Hồ Chí Minh, hay ở việc xây dựng thế giới quan, phương pháp luận, niềm tin, lý tưởng cộng sản, mà nhận thức đó phải chuyển thành năng lực chỉ đạo, tổ chức hoạt động thực tiễn. Nhận thức sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ giúp cho sinh viên có khả năng vận dụng quan điểm và phương pháp luận vào giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách hiệu quả.

Thứ tư, yêu cầu phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của chủ thể.

Đây vừa là yêu cầu cơ bản vừa là phương châm của giáo dục đào tạo hiện nay. Quá trình nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên phụ thuộc trực tiếp vào quan hệ biện chứng giữa giáo dục và tự giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, không phải là kết quả của quá trình hoạt động tự phát mà là hoạt động tự giác của chủ thể giáo dục và tự giáo dục. Nó không phải là kết quả của sự truyền thụ kiến thức theo lối áp đặt, gò ép, dồn nén thông qua một lớp học, một đợt học tập chính trị nào mà là kết quả tổng hợp của một quá trình gồm nhiều hình thức, nhiều lần giáo dục và tự giáo dục: giáo dục cơ bản trong trường, lớp; giáo dục thường xuyên; giáo dục thông qua nghiên cứu chuyên đề, học tập nghị quyết, sinh hoạt chính trị. Thông qua các hình thức học tập ấy, sinh viên được tiếp nhận một lượng tri thức cơ bản, toàn diện, hệ thống về tư tưởng Hồ Chí Minh. Nhưng để những tri thức đó trở thành kiến thức bền vững trong tư duy, ý thức và đặc biệt, để chuyển hóa thành các phẩm chất, năng lực của sinh viên nhằm chỉ đạo hoạt động thực tiễn đòi hỏi sinh viên cần tiếp tục tự giáo dục, tự học tập tu dưỡng, rèn luyện suốt đời. Trong quá trình đó, yêu cầu rất quan trọng đặt ra với sinh viên là thường xuyên nêu cao tinh thần chủ động, tích cực, tự giác, sáng tạo, biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục.

Phát huy vai trò chủ động, tích cực, tự giác của các chủ thể trong nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên là đòi hỏi tất yếu hiện nay. Để đáp ứng yêu cầu trên phải quán triệt và thực hiện tốt một số yêu cầu cụ thể như: giữ vững sự lãnh đạo của Đảng; thực hiện nghiêm túc, duy trì thường xuyên các chỉ thị về đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới; phát huy tính tích cực, tự giác của sinh viên trong tự giáo dục và tạo dựng môi trường giáo dục thuận lợi, phát huy sức mạnh tổng hợp của các yếu tố, các lực lượng.

2. Nội dung nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Việt Nam hiện nay

Một là, nâng cao bản lĩnh chính trị, lý tưởng cách mạng

Tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Bởi vậy, nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh là góp phần nâng cao hiểu biết của sinh viên về mục tiêu, lý tưởng cách mạng, kiên định con đường, mục tiêu xã hội chủ nghĩa, giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, bảo đảm cho sinh viên luôn trung thành với Đảng, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc. Đây là cơ sở góp phần nâng cao giác ngộ cách mạng, bản lĩnh chính trị, xây dựng nền tảng chính trị, tinh thần vững chắc cho sinh viên.

Hai là, nâng cao đạo đức cách mạng. 

Đạo đức cách mạng là phẩm chất quan trọng của mỗi con người Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm, chăm lo xây dựng đạo đức cách mạng, đặc biệt là đối với thanh niên, cán bộ đảng viên. Trong nhiều tác phẩm, bài viết của mình, Người đã tập trung làm rõ nguồn gốc, bản chất, con đường tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của người cách mạng. Cả cuộc đời Người là tấm gương sáng, mẫu mực về rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng. Vì vậy, học tập, rèn luyện tấm gương đạo đức cách mạng của Người là cơ sở quan trọng góp phần nâng cao ý thức kỷ luật, xây dựng tác phong, lối sống giản dị, đạo đức trong sáng của người Việt Nam mới. Đối với sinh viên, đạo đức được hình thành, phát triển trong rèn luyện hàng ngày thông qua quá trình học tập, lao động. Từ đó đặt ra cho sinh viên yêu cầu thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống giản dị, trong sáng, xứng đáng là những chủ nhân tương lai của đất nước.

Ba là, nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn

Nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên không dừng ở việc hình thành, phát triển thế giới quan, nhân sinh quan, niềm tin, lý tưởng cộng sản mà còn góp phần nâng cao năng lực vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào hoạt động thực tiễn. Nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên là cơ sở khoa học tạo ra trạng thái tâm lý ổn định, vững vàng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của hoạt động học tập, nghiên cứu. Giúp họ vững tin vào khả năng của mình, tìm ra các biện pháp tối ưu trong giải quyết từng mâu thuẫn trong học tập, rèn luyện và cuộc sống. Nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh, sinh viên còn tạo ra cho mình những tri thức về phương pháp luận vận dụng lý luận chỉ đạo hoạt động thực tiễn. Làm cho mỗi sinh viên có khả năng nói và làm, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại. 

3. Một số giải pháp nâng cao nhận thức về tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Việt Nam hiện nay

Một là, nâng cao năng lực nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên. Năng lực nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên là tổng hợp những khả năng tiếp thu, lĩnh hội, phản ánh, xử lý những tri thức về tư tưởng Hồ Chí Minh trong tư duy của sinh viên. Nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên, trước hết, phụ thuộc vào nâng cao năng lực đó. Trên cơ sở năng lực nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của bản thân, sinh viên tiếp thu, lĩnh hội, phản ánh những tri thức về tư tưởng Hồ Chí Minh từ nhiều nguồn thông tin khác nhau. Bằng các thao tác tư duy lô gích như: phân tích, tổng hợp, phán đoán, suy luận, khái quát hoá, trừu tượng hoá... sinh viên thu nhận những tri thức về tư tưởng Hồ Chí Minh vào tư duy, ý thức của mình.

Hai là, nâng cao tri thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, tinh hoa văn hoá nhân loại và truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Cơ sở nền tảng của tư tưởng Hồ Chí Minh là chủ nghĩa Mác – Lênin, tinh hoa văn hoá nhân loại và truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng là người sáng lập và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam nên tư tưởng, quan điểm của Người thấm nhuần trong đường lối của Đảng. Nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên sẽ không thể đạt được yêu cầu nếu không lấy những tri thức của các môn khoa học đó làm nền tảng, nhất là chủ nghĩa Mác - Lênin. Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Nên những tri thức, hiểu biết về chủ nghĩa Mác - Lênin sẽ tạo dựng nên một thế giới quan, phương pháp luận cách mạng và khoa học nhằm nhận thức và cải tạo thế giới nói chung, nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng. Trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin mà hạt nhân là phương pháp biện chứng duy vật, sinh viên có khả năng vận dụng xem xét, đánh giá, phân tích, tìm hiểu cơ sở khoa học của các luận điểm trong tư tưởng Hồ Chí Minh để hiểu biết sâu sắc về nó. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chăm lo xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam. Mọi quan điểm đường lối của Đảng đều có quan hệ gắn bó mật thiết với tư tưởng của Người. Những tri thức, hiểu biết về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng sẽ tạo ra ở sinh viên tình cảm tốt đẹp, trạng thái tâm lý tích cực, sự giác ngộ chính trị cao và niềm tin vững chắc vào mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đây cũng chính là nội dung cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh. Như vậy, phát triển tri thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm, đường lối của Đảng là cơ sở nền tảng góp phần hình thành, phát triển năng lực nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên.

Ba là, tăng cường tư duy lý luận và phương pháp nhận thức khoa học cho sinh viên. Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống lý luận, mang tính cách mạng, khoa học sâu sắc, tính khái quát, tính trừu tượng cao. Để nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh ngày càng toàn diện, hệ thống và sâu sắc, đòi hỏi sinh viên phải có tư duy lý luận và phương pháp nhận thức khoa học. Trên cơ sở đó tạo ra cho họ khả năng thao tác tư duy lô gích, tuân thủ quy luật của nhận thức từ thấp đến cao, từ giản đơn đến phức tạp, từ ít hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Hiểu biết và vận dụng sáng tạo lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, phép biện chứng duy vật, biện chứng của quá trình nhận thức chân lý, từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn là điều kiện quan trọng để sinh viên phát triển tư duy lý luận và phương pháp nhận thức khoa học. Phương pháp nhận thức khoa học và tư duy lý luận sẽ giúp cho sinh viên có khả năng phân tích và tổng hợp, khái quát hoá và trừu tượng hoá các yếu tố, các sự kiện có liên quan để nắm chắc nội dung, bản chất cách mạng, khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh.

Bốn là, đẩy mạnh phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của sinh viên trong học tập tư tưởng Hồ Chí Minh. Để không ngừng nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với việc nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường chuyên nghiệp, cần phát huy tính tích cực, tự giác của sinh viên trong tự giáo dục, tự học tập, rèn luyện, vận dụng sáng tạo những tri thức, hiểu biết về tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn. Đây là sự phát huy kết quả của quá trình giáo dục, có ý nghĩa rất quan trọng nhằm không ngừng củng cố, nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên. Do đó, phát huy tính tích cực, tự giác của sinh viên trong tự giáo dục, tự học tập là biện pháp cơ bản nhằm nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên hiện nay.

Quá trình tự giáo dục, tự học tập nhằm nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh diễn ra thường xuyên ở mọi lúc mọi nơi. Song, tự giáo dục, tự học tập tại các nhà trường có vai trò quan trọng. Trong quá trình học tập tại các nhà trường, những tri thức về tư tưởng Hồ Chí Minh thu nhận được đều là sản phẩm của sự kết hợp giữa giáo dục và tự giáo dục. Để những tri thức đó thực sự trở thành các phẩm chất bền vững trong tư duy và có khả năng vận dụng vào thực tiễn, sinh viên phải chủ động, tích cực tự giáo dục, tự học tập, biến quá trình giáo dục, đào tạo thành quá trình tự giáo dục, tự đào tạo.

Sinh viên phải tích cực rèn luyện, tham gia vào các hoạt động thực tiễn. Tích cực rèn luyện trong thực tiễn là một biện pháp cơ bản phát huy vai trò nhân tố chủ quan, góp phần phát triển năng lực nhận thức nói chung, nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng của sinh viên. Cơ sở lý luận của biện pháp này xuất phát từ nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn; đặc biệt, từ vai trò to lớn của thực tiễn đối với nhận thức: thực tiễn là cơ sở, nguồn gốc, động lực, mục đích của nhận thức, là tiêu chuẩn kiểm tra nhận thức.

Thường xuyên chủ động tham gia vào các hoạt động sinh hoạt chính trị sâu rộng; thi tìm hiểu về Đảng và Bác Hồ vĩ đại; tham quan học tập tại các bảo tàng, các di tích lịch sử cách mạng. Trong các hoạt động ấy, sinh viên vừa trên cương vị người tổ chức, vừa là người tham gia trực tiếp sẽ thúc đẩy họ chủ động, tự giác nghiên cứu, tìm hiểu một cách thấu đáo, sâu sắc hơn về tư tưởng Hồ Chí Minh. Qua đó, năng lực nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên không ngừng được nâng lên.

Kết luận

Đối với mỗi con người Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là biểu tượng sáng ngời về đạo đức, nhân cách người cách mạng. Người dân Việt Nam luôn hướng về Người với lòng kính trọng vô hạn. Thực tiễn cách mạng Việt Nam đã chứng minh tư tưởng Hồ Chí Minh là một chân lý, có sức thuyết phục lớn lao, là ngọn cờ soi sáng con đường cách mạng Việt Nam. Nâng cao nhận thức tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên nhằm chỉ đạo hiệu quả hoạt động thực tiễn và hoàn thiện các phẩm chất, nhân cách của con người Việt Nam trong thời kỳ mới đáp ứng nhu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế. 

Tài liệu tham khảo

[1] Nguyễn Khánh Bật (1998), Những bài giảng về môn học tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.

[4] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội. 

[5] Nguyễn Bá Linh (1994), “Đối tượng và phương pháp nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh”, Tư tưởng Hồ Chí Minh một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.